Hammacher is in 1958 in Japan om een grote bruikleententoonstelling te begeleiden. In Tokyo ziet hij het werk van de 18de-eeuwse zenmeester Hakuin Ekaku. Hij doet verslag van zijn reis aan Ellen Joosten: ‘We komen nu ook in artiestenkringen en bij de verzamelaars. We zien veel Noh [toneel] en gaan naar Japanse films’. Ook gaat hij op atelierbezoek bij drie eigentijdse kunstenaars: Nankoku Hidai, Toko Shinoda en Shiko Munakata.

In tegenstelling tot het meer abstract-kalligrafische werk van Hidai en Shinoda, zijn de schilderijen van Munakata zeer expressief. In zijn atelier laat hij Hammacher kennismaken met zijn werkwijze: als een ‘ware tempelwachter’ of ‘duivel’ valt hij het papier aan, ‘Van Gogh zou zijn spanning en zijn snelheid bewonderd hebben’. Munakata schrijft hem nadien: ‘It is my great hope that this friendship will continue to grow’.

Hammacher koopt van Hidai en Shinoda een werk op papier aan: ‘zij geven een zeer zuiver beeld van de huidige Japanse schilderkunst’. Het werk van Hidai ‘verontrust door de spanning, die ontstaat wanneer een zeer vitaal kunstenaar zich vernieuwt zonder de oude Japanse traditie los te willen of kunnen laten’, terwijl dat van Shinoda blijk geeft van ‘een voor ons Westerlingen bijna ongekend samengaan van gevoeligheid en kracht’.

Hammacher besluit in Otterlo een tentoonstelling te organiseren met het werk van deze drie kunstenaars in combinatie met dat van Hakuin Ekaku. Ondanks toenemende aandacht voor kunst buiten Europa, is Traditie en vernieuwing in de Japanse kunst voor Nederland een ongebruikelijke expositie. Hammacher merkt in het jaarverslag op: ‘De tentoonstelling trok belangstelling, maar de indruk was toch, dat degenen die de Europese schilderkunst goed kennen, aan de bijzondere Japanse instelling voorbijgingen.’

In 1959 en 1960 wordt de collectie opnieuw verrijkt met een aantal sculpturen voor de beeldentuin. Hammacher hoopt dat de beelden ‘het ideaal van Mevrouw Kröller tot nieuw leven zullen wekken’ en ‘de eenheid tussen park en museum opnieuw manifesteren: inter muros et extra’. 

Tot de aankopen horen Grote baadster no. 3 van Emilio Greco, Danseres van Oscar Jespers en Staande Figuur van Fritz Wotruba. Deze laatste sculptuur hoort volgens Hammacher ‘ongetwijfeld tot de kleine groep beeldhouwwerken, die zich, wars van elk ingenieus raffinement en van alle kunstgrepen, zonder meer handhaven kunnen in de open lucht’.

Met deze aankopen volgt hij nog enigszins de lijn die Helene aanhield. Maar gesteund door een op vernieuwing gerichte Commissie van Bijstand verwerft hij ook zeer abstracte en expressieve beelden: Compositie op een vlak en Constructie in evenwicht van Shamaï Haber, Beast XVI van Lynn Chadwick, en Zuil van Vrede van Antoine Pevsner. In het laatste beeld overheerst volgens Hammacher ‘de rechte lijn en het smalle, even gebogen vlak, dat het licht opvangt en weer uitstraalt, waardoor de vrede als innerlijke toestand maar evenzeer als actieve werking verbeeld wordt’. Langzaam groeit een zeer modern en vooruitstrevend collectie-onderdeel. 

In maart en april is ter gelegenheid van zijn 70ste sterfdag De Verzameling van Theo van Gogh in Otterlo te zien. Deze traditionele expositie wordt opgevolgd door Vorm en Kleur. Beeldhouwwerken Afrika Oceanië. Hammacher wil laten zien dat deze beelden een inspiratiebron zijn geweest voor veel moderne, met name kubistische, kunstwerken: ‘Het magische mensbeeld van buiten Europa doemde in het begin van deze eeuw op aan de horizon der jonge Europese kunst.’ Niet zozeer de betekenis maar de intrinsieke kwaliteiten van Afrikaanse beelden spreken hem aan. Al in 1955 verwerft hij om die reden Antilopenmasker, zijn eerste aankoop van Afrikaanse kunst.

In de tentoonstelling worden ook bruiklenen uit de collectie van het Volkenkundig Museum in Leiden getoond. ‘Een groot deel van het publiek dat het Kröller-Müller Museum bezoekt, komt nooit of zelden in de volkenkundige musea. Daarom is het ondanks de argwaan der gespecialiseerden goed, de schatten die zich in deze verzamelingen bevinden in het milieu der Van Gogh’s en Picasso’s te brengen op een zodanige wijze dat ze eenvoudig om het hoge gehalte der beeldende kwaliteiten kunnen worden bekeken.’

In 1959 is begonnen met de egalisatie van het terrein en het kappen van bomen, dat Hammacher tot een absoluut minimum beperkt om ‘de natuurlijke structuur’ zo veel mogelijk te behouden. Maar de afronding van de werkzaamheden laat ook dit jaar op zich wachten, want er moeten een aantal ongeplande veranderingen worden doorgevoerd.

Veel beslissingen worden ter plekke genomen. Naar wens van Hammacher worden veel bomen gespaard zodat de ‘zalen’ van Bijhouwer worden omgevormd tot een open gebied met vrijstaande bomen en boomgroepen. Ook de strakke afbakening en egalisatie van het terrein wordt tot een minimum beperkt omdat Hammacher juist het valleiachtige karakter van de kommen expliciet wil benadrukken.

Om een betere verbinding te realiseren tussen het museum en de beeldentuin wordt een door architect John Habraken ontworpen terras geplaatst, waarvoor op verzoek van Hammacher flag-stones worden gebruikt. Het terras is laag ommuurd en wordt met planten beschut, waardoor het als het ware een overgangszone vormt van het museum naar de tuin.

Zodra de tuininrichting klaar is, worden Zang der Vocalen van Jacques Lipchitz en Judith en Holofernes van Arturo Martini als eerste geplaatst. Door het grote formaat van de beelden is het een hele onderneming voor het personeel.